Trong lịch sử pháp luật dân sự, bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một trong những chế định được hình thành sớm nhất. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khái niệm, trách nhiệm, nguyên tắc và mức bồi thường trong trường hợp này.

Bài viết sau sẽ giúp bạn nắm vững quy định của Bộ luật Dân sự 2015 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, đồng thời so sánh với bồi thường trong hợp đồng để bạn dễ hình dung.

   Luật sư tư vấn dân sự tại TP. Hồ Chí Minh - Hotline: 0909666275

1. Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là gì?

Hiện nay pháp luật không có định nghĩa trực tiếp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Tuy nhiên, dựa vào Bộ luật Dân sự 2015, có thể hiểu:

- Đây là trách nhiệm phát sinh khi một người xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản hoặc quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, gây ra thiệt hại, thì phải bồi thường cho bên bị hại, ngay cả khi giữa hai bên không tồn tại quan hệ hợp đồng.

Ví dụ: Một người đi xe máy bất cẩn gây tai nạn cho người khác → phải bồi thường thiệt hại dù không có hợp đồng nào giữa hai bên.

2. Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là gì?

Hiện nay pháp luật không có định nghĩa trực tiếp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Tuy nhiên, dựa vào Bộ luật Dân sự 2015, có thể hiểu:

- Đây là trách nhiệm phát sinh khi một người xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản hoặc quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, gây ra thiệt hại, thì phải bồi thường cho bên bị hại, ngay cả khi giữa hai bên không tồn tại quan hệ hợp đồng.

Ví dụ: Một người đi xe máy bất cẩn gây tai nạn cho người khác → phải bồi thường thiệt hại dù không có hợp đồng nào giữa hai bên.

3. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Theo Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015 và Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP, việc bồi thường thiệt hại phải tuân thủ các nguyên tắc sau:

Thiệt hại thực tế được bồi thường toàn bộ và kịp thời

- Mức bồi thường dựa trên thiệt hại thực tế.

- Các bên có thể thỏa thuận về cách bồi thường: bằng tiền, hiện vật hoặc công việc.

Có thể giảm mức bồi thường

- Nếu người gây thiệt hại không có lỗi hoặc chỉ có lỗi vô ý, nhưng thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của họ, thì Tòa án có thể xem xét giảm mức bồi thường.

Thay đổi mức bồi thường khi không còn phù hợp

- Các bên có quyền yêu cầu Tòa án điều chỉnh mức bồi thường nếu thực tế thay đổi.

Xác định lỗi của bên bị thiệt hại

- Nếu bên bị hại cũng có lỗi, thì họ sẽ không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.

Nghĩa vụ hạn chế tổn thất

- Bên bị hại phải có trách nhiệm giảm thiểu thiệt hại. Nếu không chủ động ngăn chặn thiệt hại thì không được bồi thường phần tổn thất đó.

4. Các loại thiệt hại được bồi thường

Bộ luật Dân sự 2015 quy định cụ thể các loại thiệt hại trong bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng:

Thiệt hại về tài sản (Điều 589 BLDS)

- Tài sản bị mất, hư hỏng, hủy hoại.

- Lợi ích gắn liền với tài sản bị mất.

- Chi phí hợp lý để ngăn chặn, khắc phục hậu quả.

Thiệt hại về sức khỏe (Điều 590 BLDS)

- Chi phí chữa trị, phục hồi sức khỏe.

- Thu nhập thực tế bị mất.

- Chi phí cho người chăm sóc.

- Bồi thường tổn thất tinh thần (tối đa 50 lần mức lương cơ sở).

Thiệt hại về tính mạng (Điều 591 BLDS)

- Bao gồm thiệt hại về sức khỏe trước khi chết.

- Chi phí mai táng.

- Tiền cấp dưỡng cho người mà nạn nhân có nghĩa vụ nuôi dưỡng.

- Bồi thường tổn thất tinh thần (tối đa 100 lần mức lương cơ sở).

Thiệt hại về danh dự, nhân phẩm, uy tín (Điều 592 BLDS)

- Chi phí khắc phục thiệt hại.

- Thu nhập bị mất.

- Bồi thường tổn thất tinh thần (tối đa 10 lần mức lương cơ sở).

5. So sánh bồi thường thiệt hại trong hợp đồng và ngoài hợp đồng

Điểm giống nhau

- Đều là trách nhiệm dân sự.

- Đều yêu cầu có thiệt hại thực tế.

- Có thể thỏa thuận mức bồi thường.

- Cần có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và thiệt hại.

Điểm khác nhau

Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một trong những chế định quan trọng của pháp luật dân sự Việt Nam. Người gây thiệt hại phải có trách nhiệm khắc phục hậu quả kịp thời và đầy đủ, đồng thời các bên có thể thỏa thuận mức bồi thường phù hợp.

Trên đây là những nội dung liên quan  về bồi thường thiệt hại ngoại hợp đồng mà Luật sư Pháp Định xin thông tin đến Quý khách hàng, thân chủ. Nếu Quý vị vướng mắc hoặc cần hỗ trợ thêm thông tin, vui lòng gửi nội dung về Email: [email protected] hoặc liên hệ trực tiếp với Luật sư Pháp Định. Chúng tôi rất hân hạnh được giải đáp cũng như tháo gỡ các vướng mắc của quý vị, góp phần thông tin, phổ biến và tuyên truyền pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của quý khách hàng, thân chủ được hiệu quả nhất. 
Trân trọng.